- Atmosfeer
Een goede helderheid is ideaal voor een fotosessie tijdens zonsopkomst of zonsondergang, want dan kun je het licht het beste beoordelen. Vaak heb je vlak na een flinke regenbui het beste zicht. Er zijn natuurlijk uitzonderingen op deze regel. Een lichte nevel zorgt (in combinatie met een flinke cumulus bewolking) voor fantastische lichtstralen. - Voorkom trillingen
Rond het gouden uur zijn de lichtniveaus lager dan overdag. Met een statief kan je toch werken met een lage ISO en een klein diafragma. Gebruik een afstandsbediening om trillingen tot een minimum te beperken. Een statief moet stabiel staan. - Kijk achterom
De meest spectaculaire luchten zie je vaak aan overzijde van de zon, zeker als er hoge wolken in de lucht drijven. Bovendien zijn de lichtniveaus tussen voorgrond en licht veel beter. - Reflecties
Probeer de reflecties van de zonsopkomst of zonsondergang te vangen in (stilstaand) water of ijs. Fotografeer je bewegend water, dan kan je een langere sluitertijd gebruiken. Als je de reflectie van lucht in het ijs fotografeert, komt de structuur van het ijs goed naar voren. - Witbalans
Fotografeer in RAW dan kun je bij het nabewerken volop experimenteren met de witbalans. - Gebruik filters
Je kunt een grijsverloopfilter gebruiken om de lucht iets donkerder te maken. Daardoor komt de belichting van de voorgrond met de lucht veel beter overheen. Met een polarisatiefilter verhoog je de verzadiging van de kleuren, verwijder je de reflecties, haal je de nevel wat weg en verhoog je het contrast met de wolken. - Zijlicht
Het zachte licht van een lage zon is ideaal om de contouren van je onderwerpen te benadrukken, zeker als je ze van opzij fotografeert. Zoek naar interessante vormen en texturen om je foto krachtiger te maken. Met een polarisatiefilter haal je de lucht wat naar voren en krijgt je foto meer impact. - Balans
Compositie is en blijft belangrijk, wat je ook fotografeert. Zorg dat de imposante lucht geen al te grote invloed krijgt in je foto (of juist wel). Concentreer je op de structuur, het gevoel en de balans van je foto en houd de horizon recht. Het is makkelijk om je door het licht te laten beïnvloeden maar vergeet de andere elementen niet. - Zorgvuldige planning
Voor betere resultaten bereid je jezelf goed voor. Je kunt op een bewolkte dag prima locaties zoeken en er terugkeren als het licht beter is. Gebruik internet om beelden te zoeken voor mogelijke locaties. - Neem de tijd
De tijd dat het licht goed is, is heel erg beperkt. Dat betekent niet dat je je moet haasten. Zet je camera en statief zo snel mogelijk neer maar zorg wel dat je compositie en de belichte tiptop zijn. Het is beter om één perfecte foto te maken dan tien middelmatige foto’s. Blijf geconcentreerd! - Kleurcontrast
Het warme licht aan het begin of het einde van de dag zorgt voor schitterende kleurcontrasten die je onderwerp zullen belichten. De krachtige kleuren gaan samen met fel zonlicht en wolkenpartijen. Koude winterochtenden zijn ook indrukwekkend omdat de bevroren grond in de schaduw het blauwe licht van de hemel zal reflecteren. - De maan rond
Rond de tijd van een volle maan komt de zon op als de maan ondergaat, en andersom. Timing is erg belangrijk, en er zijn maar een paar goede momenten per jaar voor dit fenomeen. Gebruik een telelens voor het beste resultaat. - Ochtendmist
Je ziet mist meestal in de vroege ochtend. Houd het weerbericht dus in de gaten! Als je weet hoe mist ontstaat kun je hem goed voorspellen. Gebruik de mist om je landschappen te stileren en een rustige of dromerige sfeer te maken. Fotografeer de mist als je er middenin staat, of vanuit een hoger punt. - Schemer
De schemering is het uurtje na zonsondergang of het uurtje voor zonsopkomst. Op heldere dagen zorgt het voor een direct, zachtblauw licht. Je kunt het gebruiken voor rustige foto’s. Helemaal als er een beetje mist of sneeuw aanwezig is. - Silhouetten
Fotografeer het meest heldere deel van de lucht en pas je belichting aan op de felste delen. Daardoor ontstaan automatisch silhouetten. Het is belangrijk dat je onderwerp een interessante vorm heeft. Bomen zijn geschikt, maar zoek ook naar rotspartijen en skylines. - The Photographers Ephemeris
Als je een kaart en een kompas hebt, kun je het gratis programma The Photographers Ephemeris gebruiken om te weten wanneer de zon en de maan opkomen. Hierdoor kun je beter plannen als je op pad gaat. - Zonnesterren
Deze sterren worden veroorzaakt door diffractie: de buiging van het licht om de diafragma’s van f/16 of kleiner zorgen voor een vergrote kans op grote sterren. Contrastrijke situaties bij zonsopkomst of zonsondergang leveren met de juiste lenzen schitterende resultaten op. - Weerfront
Een kleurrijke lucht ontstaat als er een weerfront voorbij trekt tijdens de gouden uren. Leer laaghangende wolken en hoog hangende wolken te herkennen. Begrijp hoe de kleur verandert in het magische uur en je weet waarom een saaie lucht ineens rood kleurt tijdens zonsondergang. - Bracketing
Je kunt verschillende belichtingen fotograferen van dezelfde omgeving op een statief, en ze tijdens het nabewerken combineren tot één belichting. Gebruik bijvoorbeeld hiervoor laagmaskers in Photoshop om ongelofelijk realistische resultaten te maken zonder het vervelende HDR-effect. - Lensflare
Topkwaliteit lenzen verminderen dit effect, maar een zonnekap helpt bij ieder objectief om glinsteringen in het voorste elementen te voorkomen.
Veel plezier met het fotograferen van de zonsopkomst en zonsondergang !
Wil je meer leren en ontdekken? Volg een cursus bij de Rotterdamse Fotografieschool.